Algebra, syksy 1999, kotitehtävät 10, ratkaisuja
1. a) injektiivisyys: oletetaan, että g(a) =
g(b) joillekin
a,b Î
R+. Siis Öa =
Öb. Korottamalla neliöön
saadaan a = b.
b) surjektiivisuus: olkoon y Î
R+. Silloin y2 Î
R+ kuvautuu luvulle y, sillä g(y2)
= Ö{y2} = y.
2. Homomorfismi on esimerkiksi f, jolle f(1) =
f(6) = 0,
f(2) = f(5) = 1 ja f(3) = f(4)
= 2.
|
1 |
6 |
2 |
5 |
3 |
4 |
1 |
1 |
6 |
2 |
5 |
3 |
4 |
6 |
6 |
1 |
5 |
2 |
4 |
3 |
2 |
2 |
5 |
4 |
3 |
6 |
1 |
5 |
5 |
2 |
3 |
4 |
1 |
6 |
3 |
3 |
4 |
6 |
1 |
2 |
5 |
4 |
4 |
3 |
1 |
6 |
5 |
2 |
|
0 |
1 |
2 |
0 |
0 |
1 |
2 |
1 |
1 |
2 |
0 |
2 |
2 |
0 |
1 |
3. a) Sääntö f, f(x) : =
2x, on todella funktio
R+ ®
R+. Edelleen
f(ab) = 2ab, mutta
f(a)f(b) = 2a 2b = 4ab:
esimerkiksi, kun
a = 1 ja b = 1, on f(ab) ¹
f(a)f(b). Siis ei homomorfismi, ei isomorfismi,
eikä täten automorfismikaan.
b) Samoin f, f(x) : = Öx,
on funktio
R+ ® R+.
Tehtävän 1 mukaan se on bijektio. Se on myös homomorfismi,
sillä positiiviluvuilla on
f(ab) = [Ö(ab)]
= ÖaÖb
= f(a)f(b).
Kyseessä on siis isomorfismi joukolta itselleen, ja siten automorfismi.
4. ( Þ ) Oletetaan, että
f on injektio, ts. on voimassa: f(x) = f(y)
vain kun x = y. Tiedämme, että f(e)
= e¢, joten ainakin e Î
kerf eli {e} Í kerf.
Jos taas a Î kerf, niin
f(a) = e¢. Mutta silloin
f(a) = f(e), ja injektiivisyyden perusteella
a = e. Näin myös kerf Í
{e} ja kerf = {e}.
( Ü ) Oletetaan, että kerf
= {e}. Olkoot a,b Î
G ja f(a) = f(b). Näytetään,
että a = b eli ab-1 = e. Käyttämällä
homomorfisuutta kahdesti saadaan
f(ab-1) = f(a)f(b-1)
= f(b)f(b-1) = f(bb-1)
= f(e) = e¢. |
|
Koska ydin sisältää vain alkion e, on siis ab-1
= e eli a = b. Siis injektio.
5. Olkoon y Î G
mielivaltainen. Koska f on surjektio, on y = f(x)
jollekin x Î G.
Koska G on syklinen, on G = áhñ
jollekin h Î G. Tällöin
x = hi jollekin i Î
Z. Silloin
y = f(x) = f(hi)
= f(hh¼h) = f(h)f(h)¼f(h)
= f(h)i. |
|
Niinpä f(h) virittää ryhmän G¢.
Tuli siis osoitetuksi enemmänkin, virittäjä kuvautuu
virittäjälle!
6. a) Sääntö f, f(x) : =
4x mod 12, on selvästi funktio
Z12®
Z12. Käytetään ''modien supistussääntöjä''
(Lause 5.4), esim. (x mod n + y mod n) mod
n = (x+y) mod n:
|
|
|
|
æ
è |
4(a +12 b) |
ö
ø |
mod 12 = |
æ
è |
(4 mod 12)((a+b) mod 12) |
ö
ø |
mod 12 = (4(a+b)) mod 12, |
|
|
|
(4a) mod 12 +12 (4b) mod
12 = (4a+4b) mod 12 = |
æ
è |
4(a+b) |
ö
ø |
mod 12. |
|
|
|
|
Kuvajoukko on {0,4,8} ja ydin {0,3,6,9}.
7. Molemmissa joukoissa on 10 alkiota ja laskemalla nähdään,
että
f(0) = 1, f(1) = 6, f(2) = 3, f(3)
= 7, f(4) = 9, f(5) = 10,
f(6) = 5, f(7) =
8, f(8) = 4, f(9) = 2 (ja f(10) = 1). Kaikki kuvautuvat
eri alkioille ja kaikille kuvautuu jotain; siis bijektio.
8. Edellisestä nähdään, että luvun 6
kertaluku ryhmässä (Z11\{0},*11)
on 10, nimittäin
6k mod 11 = (6·6¼6)
mod 11 = 6 *11 6 *11
¼*11 6 (k
kpl) |
|
ja vasta 610 mod 11 = 1. Täten
|
|
|
6(k+l) mod 10 mod 11 =
6k+l mod 11 = (6k6l)
mod 11 = |
æ
è |
(6k mod 11)(6l mod
11) |
ö
ø |
mod 11 |
|
|
|
|
æ
è |
f(k)f(l) |
ö
ø |
mod 11 = f(k) *11
f(l). |
|
|
|
|
File translated from TEX by TTH,
version 1.96.
On 26 Nov 1999, 09:08.